PENYUSUAN SUSU IBU SECARA EKSKLUSIF

Penyusuan susu ibu

Apa itu penyusuan susu ibu secara eksklusif?

• Bayi hanya diberikan susu ibu dalam tempoh 6 bulan pertama selepas kelahiran.

• Bayi tidak diberi makanan atau minuman lain dalam tempoh tersebut.

• Makanan pelengkap hanya dimulakan setelah bayi berumur 6 bulan dan ke atas.

• Penyusuan hendaklah diteruskan sehingga bayi berumur 2 tahun. 

 

Rajah 1: Polisi penyusuan susu ibu Malaysia

 

Bagaimana untuk memastikan penyusuan secara eksklusif selama 6 bulan tercapai?

1. Dimulakan dalam masa 30 minit pertama selepas kelahiran.
2. Bayi hanya diberi susu tanpa makanan atau minuman walaupun air masak.
3. Menyusu mengikut kemahuan bayi. Kekerapan menyusu bergantung kepada permintaan bayi.
4. Tidak menggunakan botol/puting tiruan dalam tempoh tersebut.
5. Semua jenis cecair tidak digalakkan diberikan kepada bayi kecuali ubat-ubatan atau rawatan yang diperlukan oleh bayi tersebut.

 

Apa yang terkandung dalam susu ibu?

Susu ibu dikatakan makanan yang berkhasiat serta lengkap kerana mengandungi pelbagai bahan yang penting untuk memastikan kesihatan bayi dalam keadaan baik. Antara kandungan susu ibu adalah seperti berikut:

• Air
• Lemak
• Protein
• Gula
• Garam
• Mineral
• Vitamin
• Enzim

 

Jenis susu ibu 

Terdapat tiga jenis susu ibu iaitu kolostrum, susu transisi dan susu matang.

Kolostrum

Susu pertama selepas kelahiran, mengandungi tinggi protein, kurang lemak dan gula. Selain itu, terdapat zat-zat yang memperkuat imuniti bayi. Susu berwarna kekuningan yang dihasilkan sewaktu kehamilan dan berlangsung beberapa hari selepas kelahiran bayi. 

 

Rajah 2: Perbezaan warna kolostrum dengan susu selepas 1-2 hari kelahiran

Susu Transisi

Susu yang menggantikan kolostrum dalam masa empat hari selepas kelahiran dan berterusan selama dua minggu. Susu ini mengandungi laktos, vitamin larut air, dan kandungan lemak yang tinggi. Susu ini juga mengandungi lebih banyak kalori berbanding kolostrum.

Susu Matang

Susu yang mula muncul pada penghujung minggu kedua selepas kelahiran. Susu ini lebih ringan, dan mempunyai lebih air berbanding susu transisi. Kandungan air merupakan 90% daripada komponen susu matang, yang membantu bayi terhidrat. Selebihnya iaitu 10% terdiri daripada karbohidrat, protein dan lemak yang diperlukan untuk tumbesaran bayi.

Terdapat dua jenis susu matang iaitu susu permulaan dan susu penghujung. Susu permulaan (Foremilk) berlaku pada permulaan penyusuan dan mengandungi vitamin, air dan protein manakala susu penghujung (Hindmilk) berlaku pada penghujung penyusuan dan mengandungi kandungan lemak yang lebih tinggi yang diperlukan untuk membantu pertambahan berat badan bayi. 

 

Rajah 3: Perbezaan warna klostrum, foremilk dan hindmilk

 

Khasiat susu ibu

Penyusuan dan kandungan susu ibu yang berkhasiat memberi banyak manfaat bukan sahaja kepada bayi bahkan ibu yang menyusu.

Khasiat susu ibu kepada bayi

• Membekalkan nutrien yang terbaik untuk bayi.
• Mengandungi nutrien dalam kadar yang mencukupi.
• Kandungan berubah mengikut keperluan bayi yang sedang membesar.
• Kolostrum-menguatkan sistem imuniti bayi.
• Mengelak masalah alahan seperti asma, ekzema, kolok bayi.
• Membantu meningkatkan kecerdikan anak.
• Tidak mudah tercemar.
• Mudah diperolehi pada suhu yang betul setiap masa.
• Memberi keselesaan dan keselamatan emosi kepada bayi.
• Meningkatkan hubungan kasih sayng antara ibu dan anak.

 Kebaikan penyusuan susu ibu kepada ibu

• Membantu mengecutkan rahim, mengembalikan kepada saiz yang asal dengan cepat serta mengurangkan pendarahan selepas bersalin.
• Membakar kalori dan mengembalikan bentuk badan asal dengan lebih cepat.
• Mengurangkan risiko kaser payudara dan ovari.
• Menjarakkan kelahiran. 

Kebaikan penyusuan susu ibu yang lain

• Tidak memerlukan perbelanjaan, bekalan sentiasa ada.
• Baik untuk persekitaran kerana tidak perlu botol, kotak, tin. 

 

Adakah anda mengalami masalah untuk menghasilkan susu yang berkhasiat? Berikut merupakan tip atau panduan untuk ibu memiliki susu yang berkhasiat.

 

Panduan untuk ibu memiliki susu yang berkhasiat

• Pastikan mendapat kalori yang mencukupi.
• Sentiasa kekal terhidrat.
• Ambil makanan tinggi protein.
• Lebihkan kalsium dalam diet.
• Ambil makanan yang mengandungi zat besi.
• Banyakkan mengambil makanan yang mengandungi vitamin B12. 

 

Untuk pengetahuan anda, saranan penyusuan susu ibu secara eksklusif ini selari dengan apa yang dianjurkan oleh Islam. Terdapat ayat-ayat al-quran menjelaskan tentang amalan menyusu. Antaranya adalah seperti berikut:

1. Surah Luqman ayat 14.
2. Surah Al-Ahqaf ayat 15.
3. Surah Al-Baqarah ayat 216, 233.

 

Selain itu, bahagian Pemakanan Kementerian Kesihatan Malaysia telah melaksanakan Program Pemakanan Wanita Hamil.

Tujuan Program Pemakanan Wanita Hamil:

• Memastikan semua wanita mempunyai pengetahuan mengenai amalan pemakanan yang baik sebagai persediaan kehamilan, semasa hamil dan juga selepas bersalin. 
• Memastikan masalah malnutrisi seperti anemia atau gangguan kekurangan iodin dapat dicegah.
  
• Mengatasi masalah kurang atau berlebihan peningkatan berat badan semasa hamil.

Setiap daerah mempunyai Pegawai Pemakanan (nutritionist) Kementerian Kesihatan Malaysia samada di peringkat klinik atau komuniti yang akan memberi pendidikan dan bimbingan kepada masyarakat mengenai kepentingan penjagaan pemakanan bagi kehamilan yang sihat melalui aktiviti berikut:

1. Pemantauan berat badan wanita hamil di klinik kesihatan.
2. Pemberian pil zat besi (hematinik) bagi wanita hamil yang mendapatkan pemeriksaan antenatal di klinik kesihatan kerajaan.
3. Advokasi dan konsultasi pemakanan bagi persediaan kehamilan
4. Advokasi dan konsultasi pemakanan semasa hamil
5. Advokasi dan konsultasi  pencegahan anemia dalam kalangan wanita hamil.
6. Advokasi dan konsultasi  pengurusan berat badan wanita hamil (GWG)
7. Advokasi dan konsultasi  berkenaan penjagaan pemakanan wanita selepas bersalin .
8. Demonstrasi masakan pemakanan wanita hamil.

 

Semoga maklumat di sini dapat membantu ibu-ibu menyusu dan kongsikan artikel ini supaya ramai lagi yang akan mendapat manfaat.

Suka info kesihatan dan gaya hidup sihat? Ikuti blog Sihat dan Yakin untuk mendapat lebih banyak maklumat.

 

'KEKAL SIHAT DAN YAKIN BERSAMA' 

PEMAKANAN SELEPAS BERSALIN

Pemakanan semasa berpantang

Selepas melahirkan anak, tubuh wanita perlu pulih sepenuhnya dan bersedia untuk menghasilkan susu. Berat badan wanita semasa kehamilan meningkat untuk membantu membina bekalan bagi proses pemulihan dan penyusuan.

Jadi jika anda seorang wanita yang telah melahirkan anak, apa yang anda patut makan semasa berpantang untuk pulih dan memenuhi keperluan penyusuan bayi? 

Berikut merupakan amalan pemakanan selepas kelahiran:

• Amalkan pemakanan sihat seperti semasa hamil.
• Beri tumpuan kepada pengambilan bijirin penuh, buah-buahan dan sayur-sayuran, makanan kaya protein, kalsium dan zat besi.
• Ambil pelbagai jenis makanan daripada setiap kumpulan makanan seperti Piramid Makanan Malaysia 2020. 

 

Rajah 1: Contoh-contoh menu selepas bersalin

📍Anda perlu beri perhatian kepada zat besi dan kalsium.

Pemakanan semasa berpantang: Zat besi 

• Untuk menggantikan kehilangan semasa bersalin dan sebagai persediaan kedatangan haid yang akan datang.

Sumber: Daging, hati, kekacang, sayuran, bijirin penuh dan buah-buahan kering seperti kismis.

❗Jika anda mengalami anemia, perlu ambil supplement zat besi. 

 

Rajah 2: Sumber zat besi

 

 

Rajah 3: Maklumat tentang anemia

Pemakanan semasa berpantang: Kalsium

• Keperluan kalsium meningkat semasa menyusukan bayi.
• Apabila paras kalsium di dalam darah ibu tidak mencukupi, kalsium yang tersimpan di dalam tulang ibu akan dikeluarkan untuk menghasilkan susu dan mengakibatkan jisim tulang ibu berkurangan.

Sumber: Susu dan hasil tenusu seperti keju, yogurt.

❗Jika anda alah kepada susu boleh ambil:

• Ikan dalam tin seperti sardin, ikan tongkol dan tuna.
• Ikan bilis.
• Bijirin penuh dan tepung bijirin penuh.
• Tauhu dan susu soya.
• Sayuran berdaun hijau.
• Kekacang dan buahan kering seperti kacang walnut, badam, kismis, kurma dan buah ara yang dikeringkan.

 

Rajah 4: Sumber kalsium

 

Makanan yang tidak harus diambil dan perkara yang tidak harus dilakukan semasa berpantang:

• Had pengambilan kopi dan alkohol.
• Elak merokok.

Bahan yang terkandung dalam kopi, alkohol dan toksin lain, nikotin, dadah boleh masuk ke dalam susu ibu.

Rajah 5: Kopi

 

Rajah 6: Sebab untuk berhenti merokok dan tip mengatasi ketagihan merokok

Suka info kesihatan dan ingin amalkan gaya hidup sihat? Ikuti blog Sihat dan Yakin sekarang dan kongsikan kepada yang lain supaya kita dapat manfaat bersama.

 

'KEKAL SIHAT DAN YAKIN BERSAMA' 

PINGGAN SIHAT MALAYSIA

Pinggan Sihat Malaysia dihasilkan untuk menterjemahkan saranan daripada Panduan Diet Malaysia 2020 dan Piramid Makanan Malaysia dalam membantu rakyat Malaysia mengamalkan tabiat makan secara sihat dengan merancang hidangan seharian.

Kedua-dua Piramid Makanan Malaysia dan Pinggan Sihat Malaysia menyampaikan mesej yang sama kepada orang awam. Walau bagaimanapun, Pinggan Sihat Malaysia menggunakan visual untuk merancang pengambilan makanan bagi setiap hidangan utama. Ia menunjukkan jumlah makanan yang perlu dimakan bagi setiap kumpulan makanan yang terdapat dalam Piramid Makanan Malaysia supaya mencapai tahap pemakanan sihat dan seimbang.

Pinggan Sihat Malaysia bertujuan untuk memberi gambaran yang mudah
dalam hidangan di mana ia boleh membantu:

1. Meningkatkan pengambilan sayur-sayuran dan buah-buahan.
2. Mengawal pengambilan nasi, mi, roti dan bijirin lain.
3. Menggalakkan pengambilan bijirin penuh.
4. Memastikan pengambilan ikan, ayam, daging dan kekacang mencukupi.
5. Menggalakkan minum air kosong.
   

Hidangan juga seharusnya rendah lemak, gula dan garam, selaras dengan Panduan Diet Malaysia 2020.

Konsep Pinggan Sihat Malaysia #sukusukuseparuh mengandungi 5 mesej utama:

1. Makan 3 hidangan utama setiap hari.
2. Makan 1 hingga 2 hidangan snek yang sihat antara waktu makan jika perlu.
3. Makan sekurang-kurangnya separuh daripada hidangan bijirin sebagai bijirin penuh.
4. Makan hidangan tidak bergoreng dan tanpa santan setiap hari
5. Makan makanan yang dimasak di rumah lebih kerap.

Siapa harus menggunakan saranan Pinggan Sihat Malaysia?

• Orang dewasa.
• Golongan yang mengamalkan vegetarian.
• Semua kumpulan etnik.

Untuk pengetahuan anda Pinggan Sihat Malaysia dapat membantu dalam pengurusan berat badan dan pencegahan penyakit kronik berkaitan dengan obesiti seperti tekanan darah tinggi, diabetes dan penyakit kardiovaskular.

Golongan tertentu seperti wanita hamil dan menyusukan bayi, mereka yang memerlukan diet khas atau mempunyai masalah perubatan harus mendapat nasihat profesional kesihatan (sebaik-baiknya Pegawai Dietetetik atau Pakar Pemakanan) untuk menentukan sama ada Pinggan Sihat Malaysia boleh digunakan kepada mereka.

 

Bagaimana merancang hidangan menggunakan Pinggan Sihat Malaysia?

Secara amnya Pinggan Sihat Malaysia menyarankan peningkatan pengambilan sayur dan buah, memastikan pengambilan nasi, mi, roti dan bijirin lain serta ikan, ayam, daging mahupun kekacang adalah mengikut saranan. Pinggan Sihat Malaysia menggunakan saiz berukuran 10 inci (25cm) yang biasa diguna oleh penduduk dewasa di Malaysia.

Pinggan Sihat Malaysia merupakan panduan asas tentang jumlah makanan yang diambil bagi setiap kumpulan makanan. Sukatan/porsi sebenar dan jumlah makanan yang diperlukan adalah berbeza di antara individu (rujuk kepada Jadual 1 bagi saranan saiz sajian berdasarkan keperluan kalori yang diperlukan oleh setiap kumpulan umur).

Jadual 1: Agihan bilangan sajian mengikut kumpulan makanan berdasarkan nilai kalori*

Langkah-langkah merancang hidangan

 

Contoh-contoh hidangan menggunakan konsep Pinggan Sihat Malaysia

Hidangan sarapan pagi

                                                                                             

   

 

Hidangan makan tengahari/malam

 

 

 

Suka info kesihatan dan ingin amalkan gaya hidup sihat? Ikuti blog Sihat dan Yakin sekarang dan kongsikan kepada yang lain supaya kita dapat manfaat bersama.

 

'KEKAL SIHAT DAN YAKIN BERSAMA'